Zespół Szkół Specjalnych im. św. ks. Zygmunta Gorazdowskiego w Wierzbicach

Zajęcia logopedyczne

Czym jest logopedia?

Logopedia to nauka zajmująca się przede wszystkim kształtowaniem właściwych wzorców mowy, usuwaniem wad wymowy i zaburzeń mowy oraz uczeniem mowy w przypadku jej braku bądź utraty. To nauka interdyscyplinarna, łącząca w sobie wpływy takich dziedzin jak językoznawstwo, medycyna, psychologia i pedagogika.

 

Logopedia w systemie oświaty

Specjalistyczne zajęcia logopedyczne w placówkach oświatowych organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zakłócenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Do zadań logopedy należy przeprowadzanie badań wstępnych, diagnozowanie, prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej, podejmowanie działań profilaktycznych oraz współpraca z rodzicami, nauczycielami i psychologiem lub pedagogiem szkolnym.

 

Zajęcia logopedyczne w naszej szkole

Opieką logopedyczną zostali objęci młodsi uczniowie klas specjalnych.  Są to przede wszystkim zajęcia indywidualne. Czas trwania zajęć uzależniony jest od potrzeb i możliwości psychofizycznych konkretnego dziecka. Zajęcia logopedyczne rozpoczynają się od zdiagnozowania wad wymowy oraz zaburzeń mowy i sporządzenia indywidualnego programu terapeutycznego. W zależności od deficytów występujących u dziecka dalsza terapia to:

  • ćwiczenia oddechowe: doskonalenie prawidłowego toru oddechowego, wydłużanie fazy wydechu,
  • ćwiczenia usprawniające narządy mowy wplecione w zabawy, aby dzieci nie odczuwały znudzenia i zmęczenia,
  • ćwiczenia manualne i grafomotoryczne,  zmniejszanie spastyczności u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
  • ćwiczenia percepcji słuchowej: wdrażanie do koncentracji na bodźcach słuchowych, doskonalenie pamięci słuchowej, wzbogacanie pamięci słuchowej,
  • ćwiczenia percepcji wzrokowej: wdrażanie do koncentracji na bodźcach wzrokowych, doskonalenie pamięci wzrokowej, wzbogacanie pamięci wzrokowej,
  • ćwiczenia orientacji przestrzennej,
  • ćwiczenia w komunikacji pozawerbalnej.

W toku zajęć wszystkie monotonne ćwiczenia urozmaicane są elementami ruchu.

Szkolny logopeda współpracuje z Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną w Sobótce.

 

Co jest celem terapii logopedycznej osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim?

Celem terapii logopedycznej jest usprawnianie procesu komunikacji pacjenta w stopniu umożliwiającym mu samodzielne radzenie sobie w życiu, a nie wypracowanie bezbłędnej wymowy.

W przypadku małych dzieci z upośledzeniem umysłowym powinno się położyć nacisk na ogólną stymulację rozwoju mowy, podobnie jak w przypadku wszystkich dzieci z opóźnionym rozwojem mowy.

Kolejność etapów terapii logopedycznej wyznacza istota problemu pacjenta. Jeśli będą to zaburzenia artykulacji- prowadzi się terapię jak w dyslalii. Jeżeli problemem pacjenta będzie ubogi zasób słownictwa i wynikające z tego trudności z werbalizowaniem własnych myśli, to praca z nim polegać będzie na wykształceniu umiejętności opowiadania. Jeśli dziecko nie potrafi budować zdań poprawnych pod względem gramatycznym, to wysiłek logopedy będzie się ograniczał do ćwiczeń nad rozwojem języka.

 

Co jest celem terapii logopedycznej osób upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym?

Zasadniczym celem terapii logopedycznej jest umożliwienie kontaktu z otoczeniem. Wysiłek terapeutyczny zmierza do nauczenia pacjenta różnych form kontaktu z otoczeniem - także i pozawerbalnych - w stopniu możliwym dla niego do opanowania.

Terapię rozpoczyna się od wypracowania z pacjentem właściwych nawyków związanych z mówieniem, a więc:

  • prawidłowego oddechu,
  • emisji głosu,
  • przełykania śliny,
  • zamykania ust,
  • patrzenia na rozmówcę.

 

Następnie uczy się pacjenta prostych słów. Dąży się do tego, by opanował on taki zasób słownictwa, który jest mu niezbędny do życia i społecznego funkcjonowania. Następnie kształci się w nim zdolność:

  • formułowania pytań,
  • sygnalizowania własnych potrzeb, życzeń,
  • nawiązywania i prowadzenia rozmowy,
  • odpowiadania na pytania,
  • opowiadania.

 

Terapia dysartrii

Dysartria to zaburzenie mowy charakteryzujące się zaburzeniem artykulacji dźwięków na skutek uszkodzenia ośrodków i dróg unerwiających narządy mowne (artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe). Występuje u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Dysartria jest jednym z cięższych zaburzeń mowy. Istotą terapii logopedycznej nie jest nauczenie pacjenta bezbłędnej wymowy, lecz doprowadzenie do sytuacji, by jego wypowiedzi były zrozumiałe dla otoczenia, a więc by spełniały funkcję komunikacyjną i tym samym umożliwiły mu porozumiewanie się z otoczeniem.

Terapia powinna przebiegać w dwóch kierunkach:

  • stymulacja rozwoju mowy i ogólnego rozwoju umysłowego,
  • ze względu na zaburzenia ruchowe - usprawnianie podstawowych funkcji aparatu mowy (oddechu, fonacji i artykulacji oraz ich koordynacji).

Proces terapii zaburzeń dysartrycznych przebiega w dwóch etapach:

  1. Usprawnianie czynności fizjologicznych leżących u podstaw mowy (odwrażliwianie śluzówki jamy ustnej, nauka ssania, picia, połykania, żucia, gryzienia, usprawnianie narządów artykulacyjnych poprzez masaż).
  2. Usprawnianie funkcji związanych z mową (ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne).

 

Jak pomóc własnemu dziecku w rozwijaniu rozumienia mowy i budowaniu mowy czynnej?

Działania stymulujące rozwój mowy:

  • rozmawianie o rzeczach, które się razem z dzieckiem wykonuje,
  • obdarzanie komentarzem każdej czynności wykonywanej przy dziecku (np. podczas gotowania, jedzenia, mycia, sprzątania),
  • w obecności dziecka zadawanie samemu sobie pytań i odpowiadanie na nie,
  • zachęcanie dziecka do opisywania tego, co widzi wokół siebie, co robi,
  • prowokowanie dziecka do nazywania rzeczy, którymi się bawi,
  • zachęcanie dziecka do opowiadania o tym, co widziało na spacerze, co zostało kupione w sklepie.

Takie działania mają na celu wzbudzanie radości mówienia i chęci powiadamiania, ponadto mają one zwrócić uwagę dziecka na słowo i na korzyści płynące z posługiwania się słowem.

 

Bibliografia:

1.T.Gałkowski, G. Jastrzębowska: Logopedia, Opole 2003